ଡଙ୍ଗା ଭସା

କେଉଁଠି ଗୋଟେ କୋଳାହଳ ହେଉଥିଲା ପରି ଶୁଭୁଥାଏ । ଘଷରା ଶବ୍ଦ ମେଞ୍ଚେ କୁଆଡୁ ଆସି କାନ ଭିତରେ ପଶି ଯାଉଥାଏ । ଲାଇନ୍ ଡିମ୍ ଥିଲାବେଳେ ଟେପ ରେକର୍ଡରରୁ ଯେମିତି ଘଷରା ମସରା ଶବ୍ଦ ଆସେ, ଠିକ ସେମିତି ଥିଲା ସେ ଶବ୍ଦ ଗୁଡାକ । ମୋ ଆଖି ଫିଟୁ ନଥାଏ । ଅନ୍ଧାର ଭିତରେ ସେ ଶବ୍ଦ ଗୁଡାକ ଧୀରେ ଧୀରେ ଅଧିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଲା ଓ ଅଧିକ ଜୋରରେ ଶୁଣା ହେଲା । 

"ଆଉ କଣ ଖରା ଆସି ଦିନ ହେଲେ ଡଙ୍ଗା ଭସେଇବାକୁ ଯିବ ! ଜଲଦି ଆସ ନହେଲେ ମୁଁ ଚାଲିଲି ଏକା ଏକା ।" 

ଇଏ ତ ବୁଢ଼ୀ ମାଉସୀର ସ୍ୱର । ଚମକିଲା ପରି ଉଠି ପଡିଲି । ଏକାବେଳେ ନିଦ କୁଆଡେ ଉଭାନ । ଦେହରେ ଯେମିତି ହଠାତ ଶକ୍ତି ଚାଲି ଆସିଲା କୁଆଡୁ । ଏକାଥରକେ ରେଜେଇ ଫୋଫାଡ଼ି ଖଟ ଉପରୁ ମୁଁ  ଡିଆଁ ମାରିଲି ତଳକୁ । ଅରୁ, କୁନୁ, ନମୀଦେଈ, ବୁଢ଼ୀ ମାଉସୀ ସମସ୍ତେ ଆସି ବସିଥାନ୍ତି ଆମ ଘର ଭିତରେ । ବୋଉ ପୁରୁଣା ଧୋତିକୁ ଚିରି, ତାକୁ ଅଳ୍ପ ଜଡ଼ା ତେଲରେ ବୁଡେଇ, ବଳିକି ସଳିତା କରୁଥାଏ । ବୁଢ଼ୀ ମାଉସୀ ହାତରେ ଥାଏ ଲଣ୍ଠନ । ଗୋଡ଼ ପାଖକୁ ଥୁଆ ହୋଇଥାଏ ଧଳା ଶାଢ଼ୀ ଓ କଦଳୀ ପଟୁଆ ଡଙ୍ଗାଟିଏ । ଅରୁ, କୁନୁ, ନମୀଦେଈ ସମସ୍ତେ ଧରିଥାନ୍ତି ଗୋଟେ ଗୋଟେ ରଙ୍ଗୀନ କାଗଜରେ ତିଆରି ସୋଲ ଡଙ୍ଗା ।

ବୁଢ଼ୀ ମାଉସୀ ଆମ ପଡୋଶୀ । ବିଚାରୀର କେହି ନାହାନ୍ତି । ବାଳୁତ ବେଳୁ ବିଧବା ସିଏ । କିନ୍ତୁ ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କର ଥିଲା ସିଏ ସବୁଠୁ ପ୍ରିୟ । ଯେତେ ଶୀତ ପଡୁ ପଛେ, ବୁଢ଼ୀ ମାଉସୀ ଭୋରରୁ ଉଠି ଫୁଲ ତୋଳେ, ଘର ବାଡ଼ି ଖରିକା ଖରିକି କରେ ଓ ତା'ପରେ ନଈକି ଗାଧୋଇ ବାହାରେ । ଆମେ ବେଳେ ବେଳେ କହୁ, “ମାଉସୀ, ତମକୁ କଣ ଶୀତ କରୁନି ଜମା?” ମାଉସୀ ତା ପାକୁଆ ପାଟିରେ ଫେଁ କିନା ହସଟିଏ ଛାଡି କହେ, “ଯେତେ କାପଡ଼ା କୋ ସେତେ ଶୀତ, ନାଇଁ କାପଡ଼ା କୋ ନାଇଁ ଶୀତ” । କହି ସାରି ପୁଣିଥରେ ହସିଦିଏ ସେ ଫେଁ କିନା । ଆମେ ବି ହସି ପକାଉ ତା' କଥା ଶୁଣି ଆଉ ଘୋଷିଲା ପରି ଗାଇ ପକାଉ, “ଯେତେ କାପଡ଼ା କୋ ସେତେ ଶୀତ, ନାଇଁ କାପଡ଼ା କୋ ନାଇଁ ଶୀତ” । ଅରୁ, କୁନୁ, ନମୀଦେଈ ଏମାନେ ବି ଆମ ପଡୋଶୀ । ଆମେ ସବୁ ପାଖାପାଖି ବୟସର ।

ଆମ ଘରଠାରୁ ନଈଟା  ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚଶହ ମିଟର ଦୂରରେ । ଆମେ ସବୁ କୂଅ ପାଖରେ ଗାଧୁଆ ପାଧୁଆ କରୁ । ନଈକୁ କେତେବେଳେ କେମିତି ଯାଉ । ଚାରିଟା ବେଳେ ଖେଳିବା ପାଇଁ ନହେଲେ ଏମିତି ବୁଲିବା ପାଇଁ ।

ଆଜି କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା । ଡଙ୍ଗା ଭସା । ଦୁଇଦିନ ତଳୁ ଗାଁ ପାଖ ହାଟରୁ ସୋଲ ତିଆରି ଡଙ୍ଗା କିଣି ଆଣି ଆମେ ରଖିଛୁ । ଗତକାଲି ସନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ କଥା ହୋଇଥିଲା, ସମସ୍ତେ ମାଉସୀ ସହ ନଈକୁ ଯିବା ଡଙ୍ଗା ଭସେଇବାକୁ । ମାଉସୀ ସହ ଯିବା କଥା ହେଲେ ଘରଲୋକ ବି ରାଜି ହୋଇଯିବେ ଆମେ ଜାଣିଥିଲୁ । ସେଥିପାଇଁ ଆଜି ବଡି ଭୋରରୁ, ପ୍ରାୟ ଅନ୍ଧାରୁଆ ବେଳୁ ଉଠି ମାଉସୀ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଡକା ଡକି କରି ଶେଷରେ ଆସି ପହଞ୍ଚିଛି ଆମ ଘରେ । ମୋତେ କାଳେ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ତିନି ଚାରି ଥର ଡାକି ସାରିଛନ୍ତି । ହେଲେ ମୋର ତ ଗଧ ନିଦ । ଭାଙ୍ଗୁଛି କୁଆଡୁ !

ଡଙ୍ଗା, ପାନ, ଗୁଆ, ସଳିତା ଓ ଦିଆସିଲି ସହ ଗାଧୋଇ ସାରି ପିନ୍ଧିବା ପାଇଁ ଅଲଗା ହଳେ ପ୍ୟାଣ୍ଟ ସାର୍ଟ ଓ ତଉଲିଆ ଧରି ଆମେ ବାହାରିଲୁ ମାଉସୀ ସହ, ଡଙ୍ଗା ଭସେଇବା ପାଇଁ ନଈକୁ । ବୁଢ଼ୀ ମାଉସୀ ଡାହାଣ ହାତରେ ଲଣ୍ଠନ ଧରି ଚାଲିଥାଏ ନଇଁ ନଇଁ । ଆର ହାତରେ ଧରିଥାଏ ତା ଧଳା ଶାଢ଼ୀ ଓ କଦଳୀ ପଟୁଆ ଡଙ୍ଗାଟି । ମାଉସୀ ଚାରିକଡେ ଆମେ ତାକୁ ଘେରିଲା ଭଳି ଚାଲିଥାଉ ବାନର ସେନା ପଞ୍ଝାକ । ମାଉସୀ କହୁଥାଏ, “ତମେ ମାନେ ଆଉରି ଶୀଘ୍ର ବାହାରିବା କଥା । ଏଇନା ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଠି ଆସିବ । ଡଙ୍ଗା ଆଉ କଣ ଖରା ପଡିଲେ ଭସେଇବ !” 
 

ମାଉସୀ ଚାଲିବାର ବେଗ ବଢାଉଥାଏ । ଆଉ ଆମେ ଅଧା ଦଉଡ଼ିଲା ଭଳି ଚାଲିଥାଉ ତା ଚାରିପାଖେ ଘେରା କରି । ତା ଚାରିପଟେ ତାକୁ ଘେରିକି ଏମିତି ଯିବାର ପ୍ରଧାନ କାରଣ ହେଲା, ଅନ୍ଧାର ଓ ଭୁତ ଭୟ । ଟିକେ ପଛକୁ ରହିଗଲେ ଅବସ୍ଥା ବାରଣ୍ଡା ଦି'କଡା ହୋଇଯିବ ଯେ ।  କିଛି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ନଈ ବନ୍ଧ ଦେଖାଗଲା । ବୁଢ଼ୀ ମାଉସୀକୁ ପଛରେ ପକେଇ ବନ୍ଧ ଉପରକୁ ଦଉଡ଼ି ଦଉଡ଼ି ଉଠିଗଲୁ ଆମେ । ବନ୍ଧ ଠାରୁ ପ୍ରାୟ ଶହେ ମିଟର ଛାଡି ନଈ । ବନ୍ଧ ଉପରେ ଛିଡା ହୋଇ କଣ ଦେଖୁଛୁ ଆମେ !

ଅଦ୍ଭୁତ ! ଚମତ୍କାର ଥିଲା ସେ ଦୃଶ୍ୟ । 

ଟିକେ ଦୂରରେ ଅଙ୍କା ବଙ୍କା ହୋଇ ବହି ଯାଇଛି ଆମ ଗାଁ ନଈ । ଅନ୍ଧାର ଭିତରେ ତା ସାପ ଭଳି ଅଙ୍କା ବଙ୍କା ଦେହରେ କିଏ ଯେମିତି ଛାଡି ଦେଇଥିଲା ହଜାର ହଜାର ଜୁଳୁଜୁଳିଆ ପୋକ । ତା ପୁରା ଅବୟବ ଚିକମିକ କରୁଥିଲା କିଟିମିଟିଆ ଅନ୍ଧାର ଭିତରେ । ଶହ ଶହ କାଗଜ ଡଙ୍ଗାର ମିଞ୍ଜି ମିଞ୍ଜି ଆଲୋକରେ ଆମ ଗାଁ ନଈ ଝଟକୁଥିଲା ସୁନା ଗହଣାରେ ଲଦି ହୋଇଥିବା ନୂଆ ବୋହୂଟିଏ ପରି ।  ଉତ୍କଳର ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷର ପରମ୍ପରା ଓ ଗୌରବମୟ ଐତିହ୍ୟକୁ ମନେ ପକେଇ ସେ ବି କମ ଫୁଲେଇ ହୋଇନଥିବ ସେତେବେଳେ । 
 

ପଛରୁ ବୁଢ଼ୀ ମାଉସୀ ଡାକ ପକେଇଲା, "ଆରେ ଚାଲ ତଳକୁ । ଏଇଠି ସବୁ ଛିଡା ହୋଇ କଣ ଦେଖୁଛ ! ଜଲଦି ଜଲଦି ଗାଧୋଇ ଡଙ୍ଗା ଭସେଇବ ଚାଲ  । ଏଇନା ଅନଉ ଅନଉ ଦିନ ହୋଇଯିବ ।" ଆମେ ଏକ ଅଜବ ଉତ୍ସାହରେ ଏବେ ମାଡି ଚାଲିଲୁ । ନଈ ବାଲିରେ ସାର୍ଟ, ପ୍ୟାଣ୍ଟ ଓ ଡଙ୍ଗା ରଖି ଚାଲିଲୁ ନଈ ଭିତରକୁ । ଅଣ୍ଟାଏ ପାଣିରେ ପଶି ବୁଡ଼ଟିଏ ମାରିଲା ବେଳକୁ ଶୀତରେ ହାଡ଼ ମଞ୍ଜ ଥରି ଯାଉଥାଏ । ଥରି ଥରି ଆସି ନୂଆ ସାର୍ଟ ପେଣ୍ଟ ପିନ୍ଧି, ପବନକୁ ଆଢୁଆଳ କରି ଦିଆସିଲି ଲଗେଇ, ଡଙ୍ଗା ଧରି ପୁଣିଥରେ ଚାଲିଲୁ ଆଣ୍ଠୁଏ ପାଣିକୁ ।

ଆ କା ମା ବଇ,

ପାନ ଗୁଆ ଥୋଇ,

ମାସକ ଧରମ ତୋର,

ଦିନକ ଧରମ ମୋର ।

ଅରୁ, କୁନୁ, ନମୀଦେଈ ଆମେ ସମସ୍ତେ ମିଶି ଏକା ସଙ୍ଗେ ଗୀତ ଗାଇ ଆସ୍ତେ କିନା ପାଣିରେ ଭସେଇ ଦେଲୁ ନିଜ ନିଜ କାଗଜ ଡଙ୍ଗାକୁ । ଅନ୍ଧାରକୁ ଚିରି ଜଳୁଥାଏ କାଗଜ ଡଙ୍ଗାରେ ଆମ ସଳିତାର ଦୀପ । ନଈ କୁଳିଆ ପବନରେ ଚହଲି ଚହଲି ଚାଲୁଥାଏ ଆଗକୁ ଆମ ଡଙ୍ଗା । ଢେର ସମୟ ଧରି ଆମେ ଚାହିଁ ରହିଲୁ ସେ ଡଙ୍ଗାକୁ । ଆଖିରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଅଦୃଶ୍ୟ ନହେଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।  

***  ****

ବୁଢ଼ୀ ମାଉସୀ ଚାଲି ଗଲାଣି ଅନେକ ଦିନରୁ । କର୍ମ ଜଞ୍ଜାଳରେ ଛନ୍ଦି ହୋଇ ଆମେ ଏବେ ରାଜ୍ୟ ବାହାରେ । ପ୍ରତିବର୍ଷ ଆସୁଛି ଡଙ୍ଗାଭସା କ୍ୟାଲେଣ୍ଡରରେ । ଆଉ ଚାଲି ଯାଉଛି ଚୁପ ଚାପ । 

ଅଜାଙ୍କ ବସ୍ ଯାତ୍ରା

ଗାଁ ଛକ ମୁଣ୍ଡେ   ଠିଆ ହୋଇଥିଲେ

    ଯିବା ପାଇଁ ଅଜା କଟକ,  

ଦେଖିଦେଲେ ଦୂରୁ  ବଅସ ଆସୁଛି

   କହିଲେ, ବାବୁରେ ଅଟକ ।

ଉଣ୍ଡିକରି ଅଜା     ପଚାରନ୍ତି ବାବୁ

   ଅଛି କିରେ ସିଟ ଖାଲି,  

ଏତେ ଦୂର ବାଟ  ଠିଆ ହୋଇକରି

   ଯାଇ ପାରିବିନି ଚାଲି ।

ହେଲପର ଟୋକା   ଓହଳିକି ଅଧା

   କହେ ଅଛି ସିଟ ପ୍ରଚୁର,  

ଭିତରକୁ ଜଲଦି    ପଶି ଆସ ଅଜା

  ବେଳ ହୋଇଲାଣି ଉଛୁର ।

ଭିତରକୁ ଆସି   ଭିଡେ ହୋଇ ଠେସି 

   ଅଜା ରାଗି ହେଲେ ଗରଗର,  

ଆଗରୁ କହିଛି    ଯାଇ ପାରିବିନି

   ଗାଡି ରଖ ଆରେ ଡ୍ରାଇଭର  ।

କଣ୍ଡକ୍ଟର ଯାଇ     ବୁଝାଇଲା କହି

   ରୁହ ଅଜା ଟିକେ ଥୟ ଧର, 

ସିଟ ଅଛି ଖାଲି   ପଛ ଆଡେ ଦେଖ

  ମିଛୁଟାରେ ହୁଅ ଗର ଗର ।

ଭିତରକୁ ପଶି   ଦେଖିଲେ ଅଜା

  ଖାଲି ଅଛି ପଛ ସିଟ ପୁରା,  

ଝରକା ପାଖକୁ  ବସିଗଲେ ଯାଇ

 ମୁଣ୍ଡ ତାଙ୍କ ଟିକେ ଥଣ୍ଡା ହେଲା ।

ଦେଖୁଦେଖୁ ସବୁ   ସିଇଟି ପୁରିଲା 

  ବଅସ ଚାଲିଲା ଘୁଉଁ ଘୁଉଁ,    

ଝରକା ସେପଟୁ   ହାଉଆ ବହିଲା

  ଧୀରେ ଧୀରେ ବଢି ସୁଉ ସୁଉ ।

ଆଖିପତା ଟିକେ  ମାଡି ଆସୁଥିଲା

 କିଏ ଗୋଟେ ଆସି ପିଟି ହେଲା,  

ପାଖ ଯାତିରିଟି  ଢ଼ୋଳେଇ ଢ଼ୋଳେଇ

   ମୁଣ୍ଡଟାକୁ ଆଣି କୁଟି ଦେଲା ।

ଆସ୍ତେ କରି ତାକୁ   ହଲେଇ କହିଲେ

   ଭଲ କରି ଟିକେ ବସ ଭଲା, 

ମୁଣ୍ଡ ପିଟି ପିଟି   ଅଖଞ୍ଜ କରି କହ  

   ନିଅ କେଉଁ ଜନମର ବଦଲା ।

ପଖାଳ ଗଣ୍ଡିଏ   ଚଢେଇ ଦେଇଛି

   ମୁଣ୍ଡ ସ୍ୱତଃସ୍ପୃତ ଯାଏ ହଲି, 

ଏପଟକୁ ତମେ  ଚାଲିଆସ ଅଜା

  ସେପଟକୁ ମୁହିଁ ଯାଏ ଚାଲି ।

ଝରକାକୁ ଛାଡି   ଯିବିନିରେ ଭାଇ

  ଥଣ୍ଡା ହାଉଆକୁ ତ୍ୟାଗ କରି, 

ନ ଢ଼ୋଳେଇ ତମେ  ଆରାମେ ଶୁଅ ହେ

  ମୋ’ରି କାନ୍ଧରେ ମଥା ଡେରି । 

ସାଥି ପାସେଞ୍ଜର  ଶୋଇଗଲା ନିଦେ

   ଅଜାଙ୍କ କାନ୍ଧରେ ମୁଣ୍ଡ ଡେରି, 

କିଛି କ୍ଷଣ ମଧ୍ୟେ   ଅଜା ଶୋଇଗଲେ

   ଗହଳ ନିଦରେ ଥିରି ଥିରି ।

ଚାଉଁ କିନା ଅଜା   ଦେହକୁ ଲାଗିଲା

   ଥଣ୍ଡା ଥଣ୍ଡା କିଛି କୁଲ କୁଲ, 

ଆଖି ମଳି ଉଠି    ଅଜା ଦେଖୁଛନ୍ତି

  ଲୋକ ଗଡାଇଛି ବହେ ଲାଳ ।

ପାଟିରୁ ତାହାର   ଗରଳ ବୋହିକି

    ଅଜା ସାର୍ଟ ଅଧା ଭିଜେଇଛି, 

ଗୋଲାକାର ଏକ  ଚିହ୍ନ କରି ସେଠି

    ମାନଚିତ୍ର ଗୋଟେ ଆଙ୍କି ଅଛି ।

ରାଗେ ପାଚି ଅଜା   ଓଝାଳିଲେ ତାର

    ସପ୍ତ ପୁରୁଷକୁ ବସି ସେଠି, 

ଆଖି ମଳି ମଳି    ସବୁ ବୁଝିଗଲା

    ଲୋକଟି ଗଭୀର ନିଦୁ ଉଠି ।

କହିଲା ଅଜା ହେ   ଅଜାଣତେ ନିଦେ

    ପାଟିରୁ ବୋହିଲା ବୋଝେ ଲାଳ, 

ଜୀବନରେ କେବେ   ଯାତ୍ରା ନକରିବି

       ଆଉ କେବେ ଖାଇ ପଖାଳ ।

କାନ ମୋଡ଼ିକରି   ଖାଉଛି ଚାପୁଡ଼ା

  ଦୋଷ ମୋର ତମେ କ୍ଷମା କର, 

ଲାଳ ତକ ସବୁ   ପୋଛି ମୁଁ ଦେଉଛି 

    ବାହାର କରି ମୋ ରୁମାଲ ।